فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 9، شماره 2، تابستان 95 ، شماره پی در پی 32

شیوۀ بازتاب عناصر کهن زردشتی در منظومه های حماسی با تکیه بر بانوگشسب نامه

صفحه (189 - 207)
کلثوم غضنفری (نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : تیر 1394
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : شهریور 1395

چکیده
بانوگشسب نامه از جمله منظومه های حماسی فارسی است که سراینده و تاریخ دقیق سروده شدن آن نامعلوم است. این منظومه که ریشه در گذشته باستانی ایران دارد، حاوی عناصر اساطیری، فرهنگی و اجتماعی مختلفی از دوران کهن و همچنین زمان سروده شدنش است. به رغم حماسی بودن و تعداد کم ابیات آن، که تقریبا شامل 1032 بیت است، بانوگشسب نامه حاوی بنمایه های مختلفی از باورها و آیینهای زردشتی است که اگرچه تفصیل زیادی در مورد آنها وجود ندارد، اما تعدد آنها در نوع خود در یک مجموعۀ حماسی تقریبا کوتاه قابل توجه و خود نشان از تاثیر این دین کهن بر این منظومه است. افزون بر صفات و ویژگیهای قهرمان منظومه، بانوگشسب، که شباهت بسیاری به ایزدبانوان زردشتی دارد، از عناصر زردشتی دیگری همچون دیو، پری، فره، اعداد مقدس هفت، دوازده و چهل، شادی و خوش باشی در این جهان، اعتقاد به بخت خوب و بد، سوگند خوردن و ... سخن رفته است که در این پژوهش به بررسی و تحلیل و تطبیق آنها با روایات زردشتی موجود میپردازیم. بررسیها نشان میدهد که نکات و توضیحات مطروحه در رابطه با عناصر دینی زردشتی به میزان زیادی با روایات موجود این دیانت سازگاری دارند. افزون بر این، در پاره ای موارد آمیختگیهایی بین عناصر زردشتی و اسلامی در منظومه وجود دارد که از یک طرف خود ناشی از زمان و فضای سروده شدن منظومه و از طرف دیگر به دلیل باورهای اسلامی شاعر منظومه است.

کلمات کلیدی
بانوگشسب نامه , اناهیتا , دین زردشتی , عناصر زردشتی , اسلام